سفر به اردبیل شهر تاریخ و طبیعت
اردبیل شهر تاریخ و طبیعت جایی است که جاذبه های بکر آن گردشگران را به خود فرا می خواند و این جاذبه های پنهان گردشگری در اردبیل باعث شده که این روزها مشتاقان بسیاری برای تجربه هیجان به این استان سفر کنند. رد اولین انسان‌های ساکن در فلات آسیا و در ادامه ردی از تمدن‌های دوره‌های مختلف را در شهرهای مختلف اردبیل جستجو کرد.
مطالعه باستانی اردبیل که امروز به جاذبه گردشگران تبدیل شده، زمانی که در کنار طبیعت این استان قرار می‌گیرد، ترکیب هیجان و اشتیاق کشف ناشناخته‌ها را برای گردشگران به همراه دارد.بررسی‌ها نشان می‌دهد برخی جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل در آینده نزدیک مورد استقبال کم‌نظیر قرار گرفته و گردشگران همچون گنجی ناشناخته در افزودن آن به لیست مقاصد خود اقدام خواهند کرد.
غارهای تاریخی در اردبیل با ردپای تمدن‌های نخست
به اذعان کارشناسان تمدن کنزق یکی از اسرار مگو و میراثی کهن از معماری باستانی در این منطقه محسوب می‌شود و بیانگر پیچیدگی و گسترگی حیات در دامنه کوه سبلان است.
معاون میراث فرهنگی استان اردبیل در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: معماری صخره‌ای روستای متروکه کنزق که در امتداد شرق و جنوب شرقی دره سرسبز این روستا بر روی سنگ‌های رسوبی آهکی و ماسه‌ای متراکم شکل گرفته و توسعه پیدا کرده است از جمله آثار برجسته استان برای تکمیل مطالعات معماری صخره‌ای آذربایجان و ایران محسوب می‌شود.
واحدهای مسکونی و دامی این روستا در سراشیبی تپه‌ای به‌صورت خانه‌های زیرزمینی طراحی و با اشکال مختلف کنده شده است و درواقع با طرحی منظم ابعادی متنوع و ناهمگون محل استقرار انسان و دام بوده است.
مشخصه دیگر واحدهای معماری کنزق، فضاهای متمایل به چهارگوش و دالان‌های راست‌گوشه یا هلالی مشاهده می‌شود که در بخش‌هایی از آن‌ها محفظه‌هایی به طرز طاقچه‌های قوسی جهت قرار دادن مشعل و وسایل روشنایی تعبیه شده است.
شهر یری و اسرار پنهان سنگ افراشته‌ها
دیگر جاذبه منطقه باستانی شهر «یری» چنان چه از نامش پیداست محل استقرار تمدنی کهن است که در دهه ۸۰ با کاوش‌های باستان‌شناسی انقلابی در قدمت تاریخی استان اردبیل رقم زد و تاریخ این منطقه را تا اواخر دوره نوسنگی به عقب برد.
این منطقه در چهار هزار هکتار برای اولین بار در سال ۱۹۴۷ توسط چارلز برنی باستان‌شناس مورد کاوش قرار گرفت و به‌عنوان «قلعه ارجق» از سوی وی معرفی شد.
در فصل‌های بعدی کاوش در سال‌های ۸۲ تا ۸۴ چهار منطقه در شهر یری شناسایی شد و رموزی که گمان می‌شد برنی در شناخت آن موفق عمل کرده است با مطالعات بیشتر به یافته‌های جدیدی رسید تا اعلام نظر در خصوص این منطقه را با احتیاط بیشتر همراه کند.
دیوار دفاعی قلعه که از چینش سنگ‌های درشت حاصل‌شده است به گفته علیرضا هژبری نوبری باستان‌شناس، ساختار سیلکوپین داشته و بدون استفاده از ملاط با روی هم آوردن سنگ‌ها به شکل اصولی احداث‌شده است.
به گفته هژبری نوبری با کشف قبور باستانی در کاوش‌های سال ۸۲ وابستگی استل ها به قبور منتفی شد و هفت دالان که در طول آن‌ها سنگ افراشته چیده شده است شناسایی شدند.
ساخت این مجموعه با تفکر و مدیریت انجام‌شده و هدفی را دنبال می‌کرده است به‌طوری‌که کریدور و دالان اصلی درست در مقابل کوه سبلان است.
مطالعات بر روی معمای سنگ افراشته‌ها که اغلب به شکل زن هستند همچنان ادامه دارد و معمای آن‌ها کشف نشده است.
تلاقی گردشگری تاریخی با سلامت در شورابیل
با وجود اینکه دریاچه طبیعی شورابیل در میانه شهر اردبیل جاذبه شناخته شده است، در دو سال گذشته پروژه‌های توسعه متعددی پیرامون دریاچه اجرا شده است.
در ورودی دریاچه نیز فضای مناسبی برای اتراق گردشگران فراهم شده است.
درخصوص رینگ سلامت شهر، این رینگ به طول هفت کیلومتر بوده که به تازگی تکمیل شده و در آینده ورود خودرو به محوطه پیرامون دریاچه نیز ممنوع خواهد شد.
برای تردد شهروندان و بازدید از دریاچه زیرساخت‌های مختلفی از جمله قطار برقی تدارک دیده شده است.
به گفته شهردار اردبیل در پیرامون دریاچه رستوران، پیست دوچرخه‌سواری، کمپ‌های اقامتی و امکانات بازی کودکان فراهم شده است.
پرواز پاراگلایدرها بر روی پل معلق
نمونه دیگر تلاقی گردشگری تاریخی با گردشگری هیجان را می‌توان در زیرساخت‌های ایجاد شده شهرستان مشگین شهر مشاهده کرد.
به تعبیر فرماندار مشگین شهر یکی از جاذبه‌های جدید گردشگری این شهرستان پرواز با پاراگلایدرها است.
برای پرواز پاراگلایدرها مسیر گردولی تا پادگان آموزشی شهید بیگلری در نظر گرفته شده است.
مشگین شهر از اقلیم کم‌نظیری برای ورزش‌هایی از این دست برخوردار است،در خود مشگین شهر ۳۰ خلبان آموزش دیده به این ورزش مشغول هستند.
افراد آموزش دیده می‌توانند از طبیعت مشگین شهر برای پرواز پاراگلایدر استفاده کنند.
جاذبه دیگر گردشگری مشگین شهر پل معلق بر روی رودخانه خیاوچای است. فرماندار مشگین شهر در خصوص این جاذبه گفت: این پل با ۳۲۵ متر طول، عرض دو متر و ارتفاع ۸۰ متری از کف رودخانه «خیاوچایی» یکی از جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل محسوب می‌شود و در طول مدت کوتاه فعالیت خود توانسته سیل عظیمی از گردشگران را راهی مشگین شهر سازد.
در حال حاضر در کنار پل معلق تفریحاتی از جمله اسب‌سواری، شترسواری و اسکیت تدارک دیده شده است.
این زیپ لاین از نمونه‌های منحصربه‌فرد کشور است، سه کاربر به طور همزمان می‌توانند از زیپ لاین استفاده کنند.
زیپ لاین دوم نیز توسط سرمایه‌گذار بخش خصوصی اجرا می‌شود.
با اجرای زیپ لاین ها مشگین شهر و استان اردبیل می‌تواند به قطب گردشگری هیجان در کشور تبدیل شود.
بوینی یوغون و گردشگرانی که بازنگشتند
در شهرستان نیر جاذبه گردشگری کمتر شناخته شده دیگری در سال‌های اخیر توسط باستان شناسان کشف و به عنوان سایت باستان‌شناسی معرفی شده است.
قلعه و منطقه باستانی بوینی یوغون در روستای کورعباسلو نیر یکی از مهم‌ترین دژهای این منطقه از قبل از تاریخ اسلام بوده و هم‌اکنون نشانه‌هایی از تمدن چهار هزار و ۵۰۰ ساله پیش از دوران مفرغ تا عصر اشکانی و دوران اسلامی در آن یافت می‌شود.
قلعه بوینی یوغون (گردن‌کلفت) روی قطعات عظیم سنگ واقع شده تا جایی که استحکام این دژ موجب شده مردمانی که قرن‌ها قبل در این منطقه می‌زیسته‌اند باور خرافی مبنی بر گم شدن گردشگران و افراد کنجکاو مراجعه کننده به قلعه داشته باشند.
امروزه با ساماندهی قلعه و بررسی معماری آن علل بروز این‌گونه خرافات در بین مردمان آن دوران مشخص‌شده چراکه دیواره‌های سنگی که ارتفاعی حدود ۳۰۰ متر دارند قلعه را از دو جناح غیرقابل نفوذ کرده بنابراین دسترسی به آن غیرممکن بوده و افراد مراجعه‌کننده که از سوی دیگر بازمی‌گشته‌اند، گمشده تلقی می‌شده‌اند.
وسعت بالغ بر ۳۰۰ هکتار و چند لایه ای بودن قلعه نشان دهنده استمرار سکونت انسان از دوره اشکانی تا دوره صفوی است.
واقع شدن در ارتفاعات و امکان کنترل منطقه در صورت حمله دشمن، موقعیت طبیعی، دست‌یابی به آب و غذای کافی و امکان حفاظت قابل‌توجه موجب شده قلعه بوینی یوغون در طول تاریخ هم استفاده نظامی و هم مسکونی داشته باشد.
فندقلو و هیجان تله کابین در صخره‌ها
در حد فاصل دو شهر تاریخی اردبیل و نمین جنگلی واقع شده که عمر آن را برابر با شکل‌گیری کره زمین تخریب می‌زنند.جنگل «فندقلو» از مواریث کهن طبیعی استان اردبیل است که به دلیل تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری و طبیعت سحرانگیز هیجان هر گردشگری را بر می انگیزد.
در این جنگل در مجموع ۱۹ گونه جنگلی متعلق به هشت تیره و ۱۷ جـنس شناسایی شده‌اند که از بیـن انواع شناسایـی شده گونه‌های نادری نظیر فندق، ممرز، راش، بلوط، بلند مازو و بیدمشک وجود دارد.
وجود درختان فندق، سیب وحشی، گوجه سبز، ازگیل، به، تمشک و توت فرنگی از دیگر زیبایی‌های طبیعت این جنگل است که این روزها شمار آن طبیعت دوستان، پژوهشگران و محققان را شگفت‌زده کرده است.
این جنگل در پنج هزار هکتار مجموعه بی‌نظیری از گونه‌های منحصربه‌فرد گیاهی و جانوری را شامل می‌شود که نیازمند شناسایی است.
اوج چشم‌نوازی طبیعت فندقلو را در فصل رویش فندق و گل‌های بابونه آن باید دید. گونه‌های فندق شناسایی شده در این جنگل به حدی از تنوع و تمایز برخوردار است که مرکز تحقیقاتی به همین منظور راه‌اندازی شده است.
زیبایی سحرانگیز جنگل فندقلو از سمت گردنه حیران نیز قابل مشاهده است. در گردنه حیران و نزدیک پایگاه امداد و نجات هلال‌احمر تله‌کابین حیران دایر شده که زیبایی‌هایی گردنه را به طبیعت فندقلو پیوند می‌زند.
تله‌کابین حیران به طول هزار و ۵۰۰ متر در محدوده روستای حیران و ونه‌بین قرار دارد و مسیر تله‌کابین حیران از جاده آستارا به اردبیل در منطقه حیران آغاز شده و وارد جنگل فندقلو می‌شود. در ابتدا، انتها و مسیر این تله‌کابین امکانات رفاهی، پیست کارتینگ، سورتمه، هتل، زیپ لاین و رستوران احداث شده است.
جاده رویایی اسالم برای گردشگران خوش‌ذوق
طبیعت بکر و دست‌نخورده، زیبایی‌های وحشی جنگلی، زندگی سنتی افراد بومی، تولید عسل‌های ناب، وجود آبشار و دریاچه، دشت وسیع گل و گیاهان کمیاب و… از جمله ویژگی‌هایی است که گردشگران می‌توانند در یک جاده ۷۰ کیلومتری یک جا همه این مواهب و دیدنی‌ها را مشاهده کرد.
جاده خلخال- اسالم که به دلیل کوهستانی بودن حتی در تابستان از آب‌وهوای سرد و خنک برخوردار است، در اغلب اوقات به ویژه در نیمه دوم سال به دلیل بارش برف و باران‌های سیل‌آسا بسته بود و مسافران تنها می‌توانند در این فصول از زیبایی‌های آن لذت ببرند.
تجربه شیرین هم‌زیستی با عشایر
مدیرکل میراث فرهنگی استان با تأکید به ضرورت توجه به اقتصاد گردشگری ادامه داد: در جامعه عشایری می‌توان با حفظ سنت‌ها و رسوم دیرینه صنعت گردشگری را احیا و در کنار اقتصاد خرد جامعه عشایر، اقتصاد گردشگری را به عنوان اقتصاد مکمل معرفی کرد.
وی افزود: در برخی جوامع برخوردار از جامعه عشایری، ظرفیت‌های گردشگری سکونت موقت و همراهی با عشایر فراهم شده است و آژانس‌های خدمات گردشگری می‌توانند چنین برنامه‌هایی را برای جامعه عشایری اردبیل نیز اجرا کنند.
مدیرکل میراث فرهنگی استان متذکر شد: فعالان بخش غیردولتی و تور گردان‌ها می‌توانند با رزرو سالانه در جشنواره‌های این‌چنینی شرکت کرده و خود زمینه‌ساز معرفی جاذبه‌های گردشگری استان باشند.
نئور و عاشقان طبیعت
جاذبه طبیعت‌گردی دیگر در استان اردبیل دریاچه «نئور» است. دریاچه نئور واقع در ۴۸ کیلومتری شهر اردبیل در یک دره کوهستانی واقع شده است. این دریاچه در ارتفاع دو هزار و ۵۰۰ متری از سطح دریا ترکیب دو دریاچه شامل ۱۸۰ هکتار و ۴۰ هکتار است که در فصل‌های پربارش به هم‌پیوسته و دریاچه واحدی را شکل می‌دهند.
اعجاز نئور چه در روز و چه در شب موجب شده به عنوان یکی از زیباترین تفرجگاه‌های تابستانی شهرت یابد. تا جایی که گردشگران بسیاری تنها به قصد دیدن و کمپ در نئور به استان اردبیل سفر می‌کنند.
این منطقه از لحاظ تقسیمات سیاسی – اداری بخشی از محدوده فولادلوی جنوبی به مرکزی بودالالو از توابع بخش هیر در شهرستان اردبیل است.
حوزه آبریز رودخانه هیر در این دریاچه می‌ریزد، این دریاچه در حدود چهار ماه از سال به صورت یخ‌بندان است اما در فصل تابستان مناظر کم‌نظیری از دشت گل‌های وحشی موجب می‌شود مسافران و گردشگران بسیاری به آن سفر کنند.
در پیرامون دریاچه همواره می‌توان کمپ‌های گردشگران، گروه‌های کوهنوردی و علاقه‌مندان به ماهی گیری را مشاهده کرد.
منطقه نمونه گردشگری نئور می‌بایست در سطح گسترده معرفی شود.
اقلیم اردبیل تنوع کم‌نظیری به جاذبه‌های گردشگری آن بخشیده تا جایی که به تعبیر مسافران این استان، تمامی سلایق گردشگری می‌تواند در اردبیل پاسخ خود را دریابد.
